Sinop Ekonomi Verileri – 2015 İlk Yarı Değerlendirmesi

Dış Ticaret Genel Görünüm (Ocak – Haziran, 2015)

İlk yarı değerlendirmesi olarak hazırlanan çalışmada Sinop ilinin ilk 6 ay sonunda toplam ihracatı 7 milyon $ olurken, 2014 yılına göre ilin ihracatında %40’luk düşüş görülmektedir. İthalatta ise geçen yılın aynı dönemine göre ihracatta yaşanan düşüş kadar artış olduğu dikkat çekmektedir. 2015 ilk yarısı sonunda toplam ticaret hacmi 13,2 milyon $ olup, geçen yıla göre 3 milyon $ azalma gerçekleşmiştir.

İlk yarı sonunda dış ticarette makine ve ekipman ihracatı 1,3 milyon $ ile ilk sırada gelirken, Japonya ve Güney Kore’ye ihraç edilen su ürünleri 1,1 milyon $ ile ikinci ve ağırlıklı olarak Almanya’ya ihraç edilen metal eşya ise üçüncü sıradadır. Sinop’ta makine imalatı alanında faaliyet gösteren firmaların 2014 yılı sonunda artması ile geçen yılın ilk yarısına göre %50’lik makine ihracat artışı sağlanırken, ithalatta ise hayvancılık alanındaki talepten ötürü hayvan yemi ithalatında yaklaşık 4 kat artış yaşanmaktadır. Kafkasya ülkelerinden ithal edilen alüminyumdan eşya ile Çin’den ithal edilen makine ve ekipman ithalatının da bu alanda ilk 3’te yer aldığı görülmektedir. 

2015 yılının ilk yarısında Gürcistan ve Azerbaycan’dan ithalatın da sırasıyla 382 ve 11 kat fazla olması yine dikkat çekmektedir. 

2014 yılında ön planda olan örme giyim ve yaş meye ve sebze ihracatında ise 2015 yılı ilk 6 aylık dönemde büyük düşüşler yaşandığı gözlenmektedir. 

2014 yılında Çin ile birlikte Sinop’un en fazla ithalat gerçekleştirdiği ülkelerden biri olan Kazakistan’dan bu yıl çinko ithalatında %77 azalma görülmektedir, ayrıca ülkede yaşanan politik sıkıntılardan ötürü de Rusya ile ithalat bu yıl durmuştur. Avrupa pazarına yönelik ihracatta da önemli düşüşler yaşanmaktadır; Almanya’ya ihracat %53 azalırken, 2013 ve 2014 yıllarında önemli pazar olan İngiltere’ye bu yılın ilk yarısında ihracat %75 azalmıştır.

Dış Ticaret Performansı (Ocak – Haziran, 2013-2015)

2013 yılında Sinop ili dış ticarette en yüksek rakamlarına ulaşmış, 2014 yılında ihracat bir önceki yıla göre yakın seyretse de azalma yaşanmıştır. 2015 yılının ilk yarısı sonunda ise rakamlar 2014’ün de gerisinde kalmaktadır. Her ne kadar döviz kurunun artması ihracat için olumlu bir neden olarak gözükse de bu durum Sinop’ta üretim yapan firmaların ihracat noktasında daha temkinli yaklaşmasına sebep olmuştur. Üretimin iç piyasada değerlendirilmesi, yeni yatırımların azalması da ihracat verilerinin azalmasına sebep olmaktadır. 

Son üç yılda Sinop ilinde ithalatta ise ihracata göre ters bir durum yaşanmaktadır. 2013 yılına göre 2014 yılında Sinoplu üreticiler daha çok ithalata yönelirken, bu alanda özellikle çinko ve makine ve ekipman ithalatı önemli bir yer tutmaktadır. 2015 yılınının ilk yarısında ise hayvan yemi ithalatının yoğun olmasından ötürü (2015 Ocak-Haziran ithalatının %33’ünü oluşturmaktadır) bir önceki yıla göre yaklaşık %40’lık artış görülmektedir. 

Açılan Kapanan Firma Performansı (Ocak – Haziran, 2013-2015)

2015 yılı Ocak – Haziran döneminde toplam 45 yeni işletme (şahıs ve limited) kurulmuş olup, açılan işletme sayısında 2014 ilk yarısına göre %25’lik düşüş görülmektedir. 

Kapanan firma sayısında ise 2014 yılı ilk yarısına kıyasla %7’lik artış ile ilk 6 ay sonunda 28 firmanın kapandığı görülmektedir. Her ne kadar son 2013 ve 2014 yıllarına göre daha fazla işletmenin kapandığı görülse de, Sinop ili rakamları yine de Türkiye ortalamasının oldukça altındadır.

Türkiye’de açılan ve kapanan firmaları incelerken, ilin nüfus yoğunluğu ve girişimciliğin bu nüfusa göre kıyaslanmasının da göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Kurulan işletme sayısı nüfusa oranla incelendiğinde Sinop’ta 2015 yılının ilk yarısında her 4.545 kişiye 1 firma kurulmuş olup 1.250 olan Türkiye ortalamasının oldukça altındadır. Bu alanda İstanbul 1. sırada yer alırken, TR82 Bölgesi’nde yer alan Kastamonu 57., Çankırı 58. ve Sinop 76. sırada yer almaktadır. 

Kapanan firma sayısının nüfusa oranında ise Sinop Türkiye ortalamasına göre daha iyi konumdadır. Bu açıdan her 4.300 kişide bir firmanın kapandığı Türkiye ortalamasına göre Sinop’ta bu oran her 7.305 kişide bir firma olarak belirlenmektedir. Bu açıdan Sinop Türkiye genelinde 40. sırada olup, Çankırı 26. ve Kastamonu 50. sıradadır. 

Yatırım Teşvik Belgesi Performansı (Ocak – Haziran, 2015)
2012 yılında açıklanan yeni teşvik sistemi ile birlikte 2012 ve 2013 yıllarında Sinop ilinde planlanan yatırımlara yönelik hazırlanan yatırım teşvik belge sayısında artış görülmektedir. 2014 yılında bu alanda yaşanan düşüş 2015 ilk yarısında da devam etmiştir. 2015 yılı Ocak – Haziran döneminde Sinop ilinde toplam 3 adet yatırım teşvik belgesi hazırlanmıştır.

2014 yılının ilk 6 ayında çıkarılan toplam 5 teşvik belgesi için 154 kişilik istihdam öngörülürken, 2015 yılında ise 3 teşvik belgesinde toplam 78 kişilik istihdam hazırlanan belgelerde beyan edilmektedir. 

Yıl içerisinde gerçekleştirilmesi planlanan madencilik yatırımından ötürü 2015 yılı ilk yarısında hazırlanan teşvik belgelerinde beyan edilen sabit yatırım tutarı 24,3 milyon TL olup, geçen yıla göre %85 artış yaşanmıştır. 

Konut Satış Performansı (Ocak – Haziran, 2015)

Döviz kurunda yaşanan artışlar, politik gerilim gibi konular gündemde olsa da Türkiye genelinde olduğu üzere Sinop’ta da konut satışında her geçen yıl artış görülmektedir. 2015 yılı ilk yarısında satılan toplam konut sayısı 2014 ve 2013 yıllarının oldukça üzerinde seyretmektedir. Ocak-Haziran döneminde Sinop ilinde toplam 1.355 adet konut satılmış olup, 2014 yılı aynı dönemine göre %25 artış yaşanmıştır.

Değerlendirme

Genel olarak ilk yarı değerlendirildiğinde 2015 yılının ilk yarısında ihracatta Sinop’un %40 düşüş yaşaması dikkat çekmektedir. 2023 Türkiye İhracat Stratejisi’nde yer alan 500 milyar $ ihracat hedefine ulaşmak amacıyla her ilin potansiyelinin üzerinde ihracat gerçekleştirmesi beklendiğinden, bu yılın ilk yarısında yaşanan düşüşün ikinci yarıda hızlandırılması Sinop ili dış ticaret çalışmalarının temel hedefleri arasında yer almalıdır. 2014 yılında tekstil alanında İngiltere ile gerçekleştirilen ihracat yılın ilk yarısında neredeyse durma noktasına gelmiş, Almanya ihracat pazarı da daralmıştır. Sinop ilinde faaliyet gösteren tekstil firmalarının üretiminin düşmesi ya da yerli pazar üzerine odaklanılması da ihracatın azalma sebepleri arasında yer almaktadır. Sektörel anlamda, örme giyim sektörü ile birlikte yaş meyve ve sebze ile su ürünleri ihracatının 2015 yılında azalmış olması da yine ihracatı olumsuz anlamda etkilemektedir.

Kapanan firma sayısının ilk yarı sonunda 28’de kalması doğru danışmanlık hizmetleri ile birlikte firmaların / girişimcilerin yatırımlarda doğru adım atmaları ve kritik süreç olan ilk bir yıllık periyotta ayakta kalmaları sayesindedir. İlde yer alan ve destek hizmeti sunan kamu kuruluşları ile Sinoplu girişimcilerin eğitimler sonrası yatırımlarına hayat verirken, kurulan işletmelerin de kapanmaması için bu kuruluşlar tarafından sürekli danışmanlık hizmetleri verilmektedir.

Nükleer santral projesinin yanı sıra ilde her yıl artan turizm gelişmeleri neticesinde Sinop’ta yükselen konut fiyatlarına rağmen talep hızla artmaktadır. Son iki yılda şehir merkezi dışında da inşaatların sürdürülmesi ve Sinop’ta en güvenli yatırım aracı olarak değerlendirilen gayrimenkule olan talebin artması da konut satışlarının ve dolayısıyla fiyatların yükselmesine sebep olmaktadır.

Yatırım teşvik belge sayısında azalma hem döviz kurunun artması hem de siyasi gerginlikten ötürü olarak değerlendirilebilir ancak bir diğer önemli konu da yatırımcı için yatırım teşvik sistemi Sinop ilinde yatırım için tek geçerli sebep olmamaktadır. Nakliye, işgücü, hammaddeye yakınlık vb. konularda yatırımcı teşvik sistemini ikinci plana atabilmektedir. Bu yüzden, Sinop ilinde 2014 yılında başlayan ve 2015 yılının ilk yarısında devam eden hazırlanan teşvik belge sayısında düşüşün önlenebilmesi için teşvik sisteminde Sinop'a özel yeni düzenlemeler getirilmeli, ildeki altyapı çalışmaları hızlı bir şekilde tamamlanmalı ve gümrüğün kısa sürede tekrardan Sinop’ta faaliyette olması sağlanmalıdır.

2015 yılı ikinci yarısında özellikle su ürünleri ve yaş meyve ve sebze ihracatının artması beklenmektedir. Yine örme giyim sektöründe de Avrupa’ya olan ihracat rakamlarının yükselmesi, genel olarak Avrupa ile birlikte Uzak Doğu’ya ihracatın ikinci dönemde artacağı öngörülmektedir. Toplam ihracatın 2014’ün gerisinde kalacağı, ancak toplam dış ticaret hacminin geçen yıla yakın olması beklenmektedir. Yılın sonlarına doğru Rusya’dan ithalatın yeniden başlaması beklenebilir.

Sinop ilinde yatırımcı ve girişimcilerin 2015’te daha kapalı hareket etmesi nedeniyle yılsonunda toplam açılan işletme sayısının geçen yıla kıyasla daha düşük olacağı, ilde planlanan yatırımlara yönelik hazırlanan yatırım teşvik belge sayısının da yine 2014’e kıyasla daha az olacağı öngörülmektedir.

Döviz kuru ve politik gelişmelerden bağımsız hareket eden emlak sektöründe ise Sinop ilinin 2015 sonunda konut satışında diğer yılları geride bırakması beklenmektedir. İnşaat sektöründe son yıllarda görülen yüksek arz ile birlikte talebin de aynı oranda karşılık göstermesi konut satışlarında hızlı artışlara sebep olmaktadır.