Bu kısa analiz ile Sinop ilinin son 3 yıldaki dış ticaret performansı, açılan firma sayısı ve şirketlerin kurulu sermayesi, yatırım teşvik belge sayısı ve bu belgelerde belirtilen yatırım tutarı ve istihdam rakamları incelenmiştir. 2013-2015 yılları arasında Sinop ilinin ihracat verilerinde azaldığı, 2015 yılı sonunda ildeki ihracatın 20 milyon $ bandının altında kaldığı görülmüştür. İthalatta ise Sinop’taki firmaların her geçen yıl yurtdışıdan makine ve ekipman talebinin arttığı ortaya çıkmıştır; 2013’te 6 milyon $ olan ithalat, 2015 yılında 10 milyon $ seviyesinin üzerine çıkmıştır.
Sinop ilinin son üç yıldaki ihracat ve ithalat partnerlerinde ilk 5 sıra değerlendirilmiş ve bazı yeni partnerlerin dış ticarette sıralamaya girmesi dikkat çekmektedir. Ukrayna’da yaşanan siyasi ve ekonomik gerilim Sinop ilinin bu ülkeye olan ihracatını etkilemiş, Japonya’ya olan ihracat yıllar itibariyle azalmış ancak Almanya, İngiltere ve Azerbaycan pazarlarında canlanmalar yaşanmıştır. İthalatta ise Çin ilk defa en önemli ithalat pazarı olma özelliğini kaybetmiş, Gürcistan’dan özellikle ithal edilen gıda ürünleri (su ürünleri) bu ülkenin 2015’te en büyük ithalat partneri olmasını sağlamıştır. Kazakistan, Yeni Zelanda, Singapur gibi farklı coğrafyalardan ithalatın gerçekleştirilmesi Sinop’ta faaliyet göstere firmaların yatırım çalışmalarında uluslararası ve kıtalararası alımlar yapması açısından önemli olmuştur.
|
İhracat
($)
|
İthalat
($)
|
|||
|
2013
|
Ukrayna
|
8.199.034
|
Çin
|
3.203.432
|
|
Güney Kore
|
4.136.735
|
Azerbaycan
|
1.331.925
|
|
|
Japonya
|
3.474.725
|
Rusya Federasyonu
|
477.360
|
|
|
Gürcistan
|
2.261.742
|
Güney Kore
|
362.602
|
|
|
İngiltere
|
1.719.744
|
Yeni Zelanda
|
259.950
|
|
|
İhracat
($)
|
İthalat
($)
|
|||
|
2014
|
Almanya
|
3.391.954
|
Çin
|
2.752.142
|
|
İngiltere
|
2.527.832
|
Kazakistan
|
1.570.530
|
|
|
Güney Kore
|
2.417.600
|
Rusya Federasyonu
|
592.477
|
|
|
Japonya
|
1.912.825
|
Azerbaycan
|
315.240
|
|
|
Gürcistan
|
1.759.345
|
Singapur
|
274.830
|
|
|
İhracat
($)
|
İthalat
($)
|
|||
|
2015
|
Güney Kore
|
3.172.610
|
Gürcistan
|
3.321.871
|
|
Rusya Federasyonu
|
2.149.332
|
Çin
|
2.323.448
|
|
|
Almanya
|
1.892.073
|
Azerbaycan
|
1.889.157
|
|
|
Ukrayna
|
1.274.696
|
Kazakistan
|
1.264.058
|
|
|
Azerbaycan
|
1.227.418
|
Güney Kore
|
385.725
|
Sektörel dış ticaret verilerinde Sinop ilinin su ürünleri sektöründe düzenli olarak yoğun ihracat gerçekleştirdiği görülmüştür. Yaş meyve ve sebze üretimi Sinop ilinde gerçekleştirilmese de üretici firmanın ihracat için kayıtlı merkezi Sinop ilinde gösterilmesinden ötürü bu rakamlar Sinop iline yansımıştır. Yine Sinop’ta üretilen ürünlerin bir kısmının da üretici firmaların İstanbul’da merkezlerinin bulunmasından ötürü bu üretimin Sinop iline aktarılamamasına neden olmuştur. Son 3 yılda önemli bir ihracat kalemi olarak ortaya çıkan örme giyim sektöründe ihracatın daha çok Avrupa Birliği (AB) ülkelerine yönelik olması kaliteli üretim anlamına önem teşkil etmiştir.
|
2013 Yılı
|
İhracat ($)
|
|
|
Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu meyvalar
|
10.343.490
|
|
|
Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer
omurgasız hayvanlar
|
8.598.410
|
|
|
Örme giyim eşyası ve aksesuarı
|
3.719.708
|
|
|
Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.)
|
1.587.291
|
|
|
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler,
bunların aksam ve parçaları
|
1.306.488
|
|
|
İthalat ($)
|
||
|
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler,
bunların aksam ve parçaları
|
3.184.269
|
|
|
Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler
|
1.331.925
|
|
|
Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba
yemler
|
378.131
|
|
|
Adi metallerden aletler, adi metallerden bunların aksam ve parçaları
|
308.693
|
|
|
Elektrikli makina ve cihazlar, aksam-parça-aksesuarı
|
247.751
|
|
|
2014 Yılı
|
İhracat ($)
|
|
|
Örme giyim eşyası ve aksesuarı
|
6.740.283
|
|
|
Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer
omurgasız hayvanlar
|
6.036.386
|
|
|
Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu meyvalar
|
3.720.892
|
|
|
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler,
bunların aksam ve parçaları
|
2.057.388
|
|
|
Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.)
|
1.886.289
|
|
|
İthalat ($)
|
||
|
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler,
bunların aksam ve parçaları
|
2.527.956
|
|
|
Çinko ve çinkodan eşya
|
1.570.530
|
|
|
Kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, bunların aksam, parça
ve aksesuarı
|
567.014
|
|
|
Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba
yemler
|
475.736
|
|
|
Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler
|
228.420
|
|
|
2015 Yılı
|
İhracat ($)
|
|
|
Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer
omurgasız hayvanlar
|
5.425.740
|
|
|
Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler
|
3.393.218
|
|
|
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler,
bunların aksam ve parçaları
|
2.415.657
|
|
|
Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.)
|
2.079.948
|
|
|
Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları vb, prefabrik yapılar
|
1.850.855
|
|
|
İthalat ($)
|
||
|
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler,
bunların aksam ve parçaları
|
2.329.995
|
|
|
Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba
yemler
|
2.273.916
|
|
|
Alüminyum ve alüminyumdan eşya
|
1.835.287
|
|
|
Çinko ve çinkodan eşya
|
1.264.058
|
|
|
Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar,
hayvansal ve bitkisel mumlar
|
953.976
|
|
Konut satışlarında ise Sinop ilinde artan trendi 2015 yılında da devam ettiği görülmüştür. Her ne kadar 2015 yılında seçimler sonrası belir bir süre kararsızlık dönemi oluşsa da bu durum Sinop ilinde konut satışlarına olumsuz etki etmemiştir. TR82 Bölgesi olarak nitelendirilen ve Kastamonu, Çankırı ve Sinop illerini kapsayan bölgede genel olarak konut satışlarında yıllar itibariyle artış görülmüştür.
Sinop ilinde 2013-2015 yılları arasında hazırlanan kapasite raporlarına göre en fazla tuğla imalatı sektöründe faaliyet gösteren firmaların, ki bu firmalar Sinop ilinin Boyabat ilçesinde yoğunlaşmaktadır, kapasite raporuna sahip olduğu görülmüştür. Son yıllarda konut sektörünün hızla gelişmesi Sinop ilinde de bu alanlarda üretim yapan firma sayısının artmasına sebep olmuştur. Dikmen’de faaliyet gösteren su ürünleri imalatı (balık unu, balık yemi ve su ürünleri işleme) firmalarının ve Ayancık ve Türkeli ilçelerinde kümelenen ağaç ürünleri işleme firmalarının 2015 yılında öne çıktığı görülmüştür.
|
2013
|
|
|
Açıklama
|
Kapasite
Rapor Sayısı
|
|
Fırınlanmış kilden tuğla,
karo ve inşaat malzemeleri imalatı
|
26
|
|
İç giyim eşyası imalatı
|
11
|
|
Çakıl ve kum ocaklarının
faaliyetleri; kil ve kaolin çıkarımı
|
11
|
|
Hazır beton imalatı
|
11
|
|
Balık, kabuklu deniz
hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması
|
10
|
|
2014
|
|
|
Açıklama
|
Kapasite Rapor
Sayısı
|
|
Fırınlanmış kilden tuğla,
karo ve inşaat malzemeleri imalatı
|
20
|
|
Hazır beton imalatı
|
12
|
|
Öğütülmüş hububat ve sebze
ürünleri imalatı
|
11
|
|
İç giyim eşyası imalatı
|
11
|
|
Çakıl ve kum ocaklarının
faaliyetleri; kil ve kaolin çıkarımı
|
10
|
|
2015
|
|
|
Açıklama
|
Kapasite
Rapor Sayısı
|
|
Fırınlanmış kilden tuğla,
karo ve inşaat malzemeleri imalatı
|
24
|
|
Çakıl ve kum ocaklarının
faaliyetleri; kil ve kaolin çıkarımı
|
16
|
|
Balık, kabuklu deniz
hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması
|
12
|
|
Hazır beton imalatı
|
12
|
|
Ağaçların biçilmesi ve
planyalanması
|
11
|
Kapasite raporlarındaki istihdam gelişimi incelendiğinde ise Sinop ilinde nitelikli istihdam ile birlikte toplam istihdamda 2015 yılı sonu itibariyle azalma görülmüş olup, bölgede yer alan diğer illere göre ters bir grafik çizmiştir. Sinop ilinde açılan firma sayısının, özellikle Sinop Organize Sanayi Bölgesi’nde, artış göstermesine rağmen firmaların istihdamda küçülmeye yönelmesi bu sonucun ortaya çıkmasındaki en önemli etkilerden biri olmuştur.
|
Yıl
|
İl Adı
|
Kapasite
Raporu
|
Mühendis
|
Teknisyen
|
Usta
|
İşçi
|
İdari
|
Toplam
|
|
2015
|
Sinop
|
128
|
46
|
99
|
375
|
4.263
|
267
|
5.050
|
|
Çankırı
|
112
|
332
|
439
|
321
|
5.371
|
692
|
7.866
|
|
|
Kastamonu
|
257
|
278
|
297
|
781
|
8.769
|
691
|
10.860
|
|
|
İl Adı
|
Kapasite Raporu
|
Mühendis
|
Teknisyen
|
Usta
|
İşçi
|
İdari
|
Toplam
|
|
|
2014
|
Sinop
|
134
|
47
|
101
|
387
|
4.552
|
261
|
5.348
|
|
Çankırı
|
126
|
177
|
223
|
266
|
4.716
|
478
|
6.571
|
|
|
Kastamonu
|
257
|
274
|
293
|
732
|
8.418
|
651
|
10.409
|
|
|
İl Adı
|
Kapasite Raporu
|
Mühendis
|
Teknisyen
|
Usta
|
İşçi
|
İdari
|
Toplam
|
|
|
2013
|
Sinop
|
146
|
46
|
115
|
406
|
4.522
|
272
|
5.361
|
|
Çankırı
|
129
|
198
|
241
|
277
|
4.983
|
563
|
6.973
|
|
|
Kastamonu
|
249
|
259
|
278
|
718
|
8.315
|
660
|
10.263
|
Sinop ilinde 2015 yılında 30 şirket ve 58 gerçek kişi faaliyete geçmiş olup, sermayelerine göre şirket başına düşen sermaye 138.333 TL olarak hesaplanmıştır. Sinop ilinde yine hesaplamalara göre her 2.320 kişi için 1 firmanın kurulduğu görülmüştür. Kurulan şirket sayısına göre Sinop tüm iller arasında 77., toplam şirket sermayesine göre 79., kurulan gerçek kişi işletme sayısına göre 69., şirket başına ortalama sermayeye göre 65. ve son olarak nüfusun kurulan firma sayısına göre kıyaslanmasında ise 8. sırada yer almıştır.
|
İl
|
Şirket
|
Şirket
Sermayesi (TL)
|
Gerçek
Kişi
|
Nüfus
|
Sermaye/Şirket
|
Nüfus/Firma
|
|
Sinop
|
30
|
4.150.000
|
58
|
204.133
|
138.333
|
2.320
|
|
Kastamonu
|
102
|
22.909.000
|
94
|
372.633
|
224.598
|
1.901
|
|
Çankırı
|
71
|
23.790.000
|
39
|
180.945
|
335.070
|
1.645
|
|
Türkiye
|
28.455
|
6.077.240.209
|
19.669
|
78.741.053
|
213.574
|
1.636
|
2012 yılında yayınlanan teşvik sistemi sonrasında 2013 yılında Sinop ilinde hazırlanan teşvik belge sayısı 18 ile 2009 yılından itibaren en yüksek sayısına ulaşmış ancak izleyen yıllarda hızlı düşüş yaşanmıştır. Bu düşüş ile birlikte istihdam ve yatırım sermayesinde de önemli azalmalar gerçekleşmiştir (2014 yılında 85 milyon TL doğalgaz yatırımı dışında geriye 18 milyon TL toplam yatırım kalmaktadır). 2015 yılında hazırlanan 7 teşvik belgesinde 4 belgenin kamu kaynaklı olması özel sektörün Sinop ilinde yeni yatırım planlanmasında isteksiz olduğu algısı yaratmıştır.
2016 yılı içerisinde seçim stresinden uzaklaşılması ve $/TL ve €/TL kurlarının daha stabil bir trend izlemesi ile Sinop ilinde dış ticaret pozitif gelişmelerin yaşanması beklenmektedir. Bu noktada özellikle AB ülkelerine yönelik ihracatın geliştirilmesi nitelikli üretimin arttırılması ile mümkün olabileceğinden, firmaların Ar-Ge çalışmalarına ağırlık vermesi önerilmektedir. Yine Avrupa, Orta Doğu ve Uzak Doğu ülkeleri ile birlikte yeni pazarların, Güney Amerika gibi, belirlenmesi Sinoplu firmaların yeni talep alanları oluşturabilmesi adına önemli olacaktır. Emlak sektöründe canlılığın devam etmesi 2016 yılında Sinop ilindeki konut satışlarında artışın devam etmesini sağlayabilir, bu sektörde birçok yeni firmanın piyasaya girmesi beklenebilir. Ar-Ge ve patent çalışmalarının Sinop ilinde yok denecek kadar az olması nitelikli istihdamın Sinop’ta oluşturulmasını negatif etkilemektedir, bu alandaki yeni çalışmalar ile mühendis ve teknik personelin özellikle Sinop Organize Sanayi Bölgesi’nde konumlandırılması sağlanabilir. Sermaye erişiminde yaşanan sorunlar kurulan işletmelerin düşük sermayeler ile faaliyete geçmesine neden olmaktadır. Yeni destek mekanizmaları ile birlikte yeni bir teşvik sistemi 2016’da beklenebilir, bu çalışmalar Sinop ilinde yeni yatırımların oluşturulması ve daha fazla şirket ve gerçek kişi firmalarının faaliyete başlamasında itici güç olacaktır.
Not: Veriler TÜİK, TOBB ve Ekonomi Bakanlığı'ndan temin edilmiş olup, sermaye/şirket ve nüfus/firma hesaplamaları ve Türkiye sıralaması tarafımca gerçekleştirilmiştir.
Not: Veriler TÜİK, TOBB ve Ekonomi Bakanlığı'ndan temin edilmiş olup, sermaye/şirket ve nüfus/firma hesaplamaları ve Türkiye sıralaması tarafımca gerçekleştirilmiştir.
