What's happening in Black Sea? - August, 2015

Bulgaria

• Bulgarian government officials seek to attract Azerbaijani investors in energy sector. The Greece-Bulgaria Interconnector is currently a gas pipeline project which will allow Bulgaria to receive Azerbaijani gas, mostly from the second stage of development of Azerbaijan’s Shah Deniz gas and condensate field. According to the Azerbaijan State Statistics Committee, the trade between the two countries reached to $124.596 million in 2014.
• Bozhidar Lukarski, Bulgarian Economy Minister, has mentioned that foreign direct investments in the first half of 2015 amounted to € 799 million, GDP growth reached to 2.2%, much better than EU average of 1.6%. The minister believes Chinese, Swedish and German firms are already in touch with Bulgarian officials to move their production to the country.
• Bulgarian National Bank announced that the country attracted € 178 million in June, 40% more than the same month in 2014.
• EU statistics agency Eurostat confirmed that the unemployment rate in Bulgaria fell by 1.5% compared to 2014 Q2, to a rate of 9.9%. 
• Bulgarian Central Bank (BCB) expects economic growth at 1.4% in 2015, higher compared to European Commission (EC) and International Monetary Fund (IMF) expectations at 1.0% and 1.2%, respectively. BCB anticipates Bulgarian inflation as between -1.0% and -0.1% for Q3, -0.8% and 0.4% for Q4 in 2015.
• Economy Minister Lukarski announced that Multivac, Germany-based market leader in packaging solutions, will invest € 15 million in Bulgaria. The Company has already a facility employing 35 people in Bulgaria. 

Georgia

• Georgian Finance Ministry announced Georgian external debt as $ 4.15 billion. The country has 17 bilateral creditors owing $ 704 million.
• Georgian National Statistics Department published the foreign direct investments data for 2014. Georgia attracted $1,758 million worth of FDIs in 2014 by 87% increase compared to 2013. The top originator countries for investments were Netherlands with 21%, Azerbaijan 19% and China 12%. 
• The Department also mentioned that the country’s economy slowed to 2.6% in first half of 2015, suffering the side effects of a plunge in Russian rouble. According to the data from the Department, Georgian economy slowed every single month in 2015 compared to previous year.
• Georgian Ministry of Agriculture expressed that compared to 2014, the amount of Georgian agricultural products exported to European Union (EU) and the United States (US) is increasing by 84% and 21%, respectively. In the first seven months of 2015, Georgian exports to US amounted to $ 3.48 million and EU to $ 100.5 million. The country’s leading exports are wine and spirits, hazelnuts and mineral waters.  
• The Asian Development Bank confirmed a $ 20 million loan to stem coastal erosion around the Black Sea tourist destination of Batumi, Georgia. The Bank has been supporting Georgia since 2007 with a total of $ 1.6 billion. 
• Georgian government is planning to install wind farms for 2016-2019 period with a total capacity reaching 1.45 GW. Georgia has already signed a memorandum of understanding with Energy Windpower, Turkish developer, in May 2014 to invest up to $ 1.4 billion to construct 1.5 GW of wind farms.

Greece

• Greece’s statistics company mentioned that the country’s economy grew 0.9% in Q2 compared to Q1 of 2015.
• According to a survey done by Gallup, an American poll research company, the majority of Greeks (62%) do not wish to support the US’ and EU’s sanctions against Russia. Also, the survey showed that Greeks believe that sanctions affected negatively on the country’s economy. 

Romania

• Romanian Economy Ministry expressed that the country is planning to start building helicopter factory in 2015, should the legal procedure will be met on time. In September 2014, the former Economy Minister Constantin Nita and the Airbus Helicopters president Guillaume Faury signed a memorandum on the Super Puma MK 1 project.
• Garanti Bank, a Turkish group and local lender in Romania, revised Romania’s GDP growth to 3% for 2015, and 3.5% for 2016. 
• Romanian National Statistics Institute (INS) expressed that the country’s GDP increased by 3.7% in the first half of 2015 compared to the same period in 2014. 
• Austrian Erste Group, the owner of Romanian lender Banca Comerciala Romania (BCR), revised its estimations on private consumption growth in Romania to 4.5% from 3.6 for 2015. The Group has warned that this could lead economy overheating risks in the country. 
• The European Bank for Reconstruction and Development (EBRD) will finance two public projects covering country’s waste management system improvements and supplying water and wastewater services with € 11.6 million to make 780.000 people total in the region benefit. The EBRD has invested over € 7 billion in Romania to date.
• Romania’s Agency for the Funding of Rural Investment (AFIR) has received 1.400 projects within 2014-2020 National Rural Development Programme’s framework, which is funded by EU with a total worth of € 9.5 billion for 2014-2020. Romania is currently aiming to install young farmers all over the country. 
• According to Romanian Insider News, South African investment fund NEPI has bought Iris Shopping Center in Bucharest from German group Aberdeen Asset Management for € 86 million. NEPI has purchased Promenada mall in northern Bucharest for another € 148 million and currently plans to develop two shopping centers as Mega Mall and Vulcan Value Center in the country. 
• British mining company Vast Resources announced to plan investing $ 4 million in two mines in Suceava and Baia Mare mines, in northern Romania. The company has already bought 50.1% stake in Manaila mine from Sinarom Mining Group. 

Russia

• Russian Statistics Agency reported that Russia’s economy shrank by 4.6% in Q2 of 2015, which is the worst performance since 2009. The country’s economy hit terribly by the eroding the value of the ruble and also the sanctions done by EU and US against the country.
• The Central Bank of Russia (CBR) has lowered the key interest rate from 11.5% to 11.0%, which is the fifth consecutive cut in 2015. CBR expected GDP to decrease in Q2 of 2015 and expressed that major macroeconomic indicators showed Russian economy cooling. CBR estimates the annual inflation will be lower than 7% in July, 2016 and reach 4% target in 2017.
• According to Russia’s Economic Development Ministry, the country’s GDP dropped by 3.6% for January-July period, compared to the same period in 2014. The ministry also revised Russia’s GDP decline to 3.3% from 2.8%. 

Turkey

• According to Bloomberg, record lira weakness a political uncertainty leaving the country without a government affect Turkish economy deeply. Currently, Moody’s rates Turkey at its lowest investment grade with a negative outlook. Standard & Poor’s rates the country at its highest junk level. The net outflows from Turkish debt reach reached the record level in the last 10 years. 
• The Central Bank of Republic of Turkey (CBRT) announced that the country’s current account deficit was $ 3.36 billion in June, much better compared to June of 2014 ($ 4.93 billion). 
• Turkish Statistical Institute (TurkStat) expressed that Turkey’s annual inflation rate decreased to 6.81%, below 7% as the first time in 26 months. 
• EBRD is planning to make record equity investments in Turkey this year with a worth of € 400 million, including purchasing stakes in Borsa Istanbul. The Bank has already invested $ 800 million in 17 projects for the first half of 2015. 
• The rating agency Moody’s mentioned that elections in Turkey due to November will be likely to damage the country’s economy. Moody’s warned that Turkish Lira recorded its lowest against dollar by losing 24% of its value in 2015. 
• Anadolu Agency declared that foreign direct investments in Turkey reached $ 6.3 billion in the first half of 2015 by 9.6% decrease compared to the same period in the last year. Around 40% of total FDIs came from EU member countries while 38% from Asia. 
• According to Bloomberg, Turkish companies’ foreign exchange short position reached to $ 180 billion for the period of January – May due to the currency volatility. 
• Bloomberg also declared that CBRT could not achieve the inflation target which was set as 6.9% for a fifth year. It is expected that the currency depreciation causes a negative impact on the cost of goods. 

Ukraine

• EU Delegation to Ukraine has declared that EU has confirmed € 8.55 million to improve border management in the country. 
• IMF approved $ 1.7 billion loan to help the sustainability of the country’s debt. IMF also mentioned that Ukraine needs $ 15.3 billion in order to overcome economic and political difficulties.
• Ukrainian Central Bank has reduced the country’s main interest rate by 27%. 
• The World Bank (WB) agreed $ 500 million loan to Ukraine in order to help the country’s structural and macroeconomic reforms. Ukrainian economy has dropped 6.8% in 2014, and is forecasted to have a deeper recession with 9.5% decrease in 2015.
• Ukrainian Economy Ministry expressed that the country’s GDP dropped by 16% for the period of January – July. According to the Ministry officials, economy is expected to grow by 2% in 2016 with further increases by 3-4% in 2017 – 2019 period. 

Sinop Ekonomi Verileri-Temmuz, 2015

Dış Ticaret Genel Görünüm (Ocak-Temmuz, 2015)

Türkiye İstatistik Kurumu’ndan (TÜİK) alınan verilere göre, Sinop ilinin Ocak-Temmuz ayı dış ticaret verileri değerlendirildiğinde, son dönemde hızla yükselen döviz kuruna rağmen ihracat rakamlarında düşüş devam etmektedir. Temmuz ayı sonunda ihracatta %20’lik azalma, ithalatta ise 2 kat artma yaşanmıştır. Sinop’un toplam dış ticaret hacmi ise 2014 yılı Temmuz ayına kıyasla aynı seviyede kalmaktadır. 

Su ürünleri sektöründe yaz dönemi ve sonrasında ihracatta hareketlenme beklenmekte olup, bu beklenti 2015 yılı rakamlarına da yansımaktadır. Sektör, Ocak-Temmuz dönemi itibariyle ihracat lideri konumunda, makine ve aksamları ile birlikte adi metallerden eşya ihracatı ikinci ve üçüncü sırada yer almaktadır. İthalatta ise bu yıl hayvan yemi ithalatında büyük dikkat çeken bir artış görülmekte, geçen yıla kıyasla yaklaşık 4 kat artış yaşanmaktadır. Çin’den ithal edilen makine ve aksamları ikinci sırada, bu yıl ilk kez ithalatı başlanan alüminyum eşya ise 3. sıradadır. 
Dış ticaretin ülke bazlı değerlendirmelerinde ise deniz salyangozu ihracatı gerçekleştirilen Güney Kore’nin ilk sırada yer aldığı, daha çok metal eşya ihraç edilen Almanya’nın ikinci ve Sinop’tan tekstil ve gıda ürünleri ithal eden Azerbaycan’ın üçüncü sırada yer olduğu görülmektedir. İthalatta ise hayvan yemi ithal edilen Gürcistan bu alanda lider konumundadır. 2015 yılı Ocak-Temmuz dönemi incelendiğinde, hem ihracat hem de ithalatta ilk 3’te yer alan Azerbaycan ile Sinop ili arasında dış ticarette oldukça sıkı bağların olduğu anlaşılmaktadır.
2014 yılında Sinop ilinde en fazla ihracat gerçekleştirilen sektör olan örme giyimde bu yılın ilk 7 ayında %75’lik düşüş görülmektedir. Bu düşüşteki en önemli sebepler arasında üretimin iç piyasada değerlendirilmesi ve önemli ihracatçı firmaların merkezi kayıtlarını İstanbul’a taşıması olarak yer almaktadır. Rusya ve Ukrayna’da devam eden siyasi gerginlik ise yaş meyve ve sebze ihracatını olumsuz etkilemeye devam etmekte, Ocak-Temmuz dönemi sonunda geçen yıla kıyasla ihracat piyasasının %60 erimesine neden olmaktadır. Geçen yıl Sinop iline ithal edilen en önemli ürün olan çinkonun bu yıl talep edilmemesi ise dikkat çekmektedir. 
Tekstil sektöründe ihracatın azalması 2015 yılında Almanya ve İngiltere’ye gerçekleştirilen ihracatta düşüş yaşanmasına sebep olmaktadır. İlk 7 ay sonundaki iki ülkeye ihracatın sırasıyla %50 ve %65 erimesi tekstil sektöründeki ihracat verileri ile doğrudan orantılıdır. 2014 yılında çinko ithalatı sağlanan Kazakistan’dan bu yıl çinko alımının yerine alüminyumun alındığı tahmin edilmektedir. Halihazırda Rusya’dan herhangi bir ithalatın gerçekleştirilmemesi bu ülke ile Sinop arasındaki dış ticaretin neredeyse durma noktasında olduğunu da göstermektedir. 

Dış Ticaret Performansı (Ocak – Temmuz, 2013-2015)
Özellikle yaz dönemi ile birlikte Sinop ilinde hızlanan ihracatına yönelik faaliyetlerin son iki yıla kıyasla daha yavaş kaldığı görülmektedir. Ocak-Temmuz dönemi içerisinde Temmuz ayı Sinop ilinin ihracatta en yüksek değere ulaştığı ay olsa da, toplamda %20 azalma olması engellenememektedir. Ağustos-Aralık dönemi su ürünleri ve yaş meyve-sebze ihracatının yoğun gerçekleştirildiği dönem olduğundan, 2015 yılının ihracat rakamlarının bir anlamda belirleyicisi olması beklenmektedir. 

2015 yılının ilk 7 ayında Sinop ilinde ihracata göre ithalatta daha pozitif bir gelişme görülmektedir. Son iki yılın aynı dönemleri ile karşılaştırıldığında ithalatta 2 kat artış yaşanmaktadır. Hayvan yemi ithalatının hızla artması yıl genelinde Sinop iline ithalatın büyümesine sebep olmaktadır. Bu alanda Gürcistan ve Azerbaycan gibi yeni pazarların ortaya çıkması da Sinop ilinin yeni dış ticaret partnerleri oluşturması adına önemlidir. 

Açılan Kapanan Firma Performansı (Ocak – Temmuz, 2013-2015)

TOBB’dan alınan verilere göre, 2015 yılı Ocak-Temmuz döneminde toplam 51 yeni işletme (şahıs ve limited) kurulmuş olup, açılan işletme sayısında 2014 ilk yarısına göre %28 düşüş görülmektedir. 

Kapanan firma sayısında ise 2014 yılı ilk yarısına kıyasla %10 artış ile ilk 7 ay sonunda 28 firmanın kapandığı görülmektedir. Her ne kadar son 2013 ve 2014 yıllarına göre daha fazla işletmenin kapandığı görülse de, Sinop ili rakamları Türkiye ortalamasının oldukça altındadır.

Türkiye’de açılan ve kapanan firmaları incelerken, ilin nüfus yoğunluğu ve girişimciliğin bu nüfusa göre kıyaslanmasının da göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Kurulan işletme sayısı nüfusa oranla incelendiğinde Sinop’ta 2015 yılının ilk yarısında her 4.010 kişiye 1 firma kurulmuş olup 1.112 olan Türkiye ortalamasının oldukça altındadır. Bu alanda İstanbul 1. sırada yer alırken, TR82 Bölgesi’nde yer alan Çankırı 51, Kastamonu 56 ve Sinop 76. sırada yer almaktadır.

Ocak-Temmuz dönemi itibariyle kapanan firma sayısının nüfusa oranında ise Sinop Türkiye ortalamasına göre daha iyi konumdadır. Bu açıdan her 3.724 kişide bir firmanın kapandığı Türkiye ortalamasına göre Sinop’ta bu oran her 6.598 kişide bir firma olarak belirlenmektedir. Bu açıdan Sinop Türkiye genelinde 35. sırada olup, Çankırı 23. ve Kastamonu 52. sıradadır. 

TOBB’dan alınan verilere göre yeni kurulan şirketlerin sermayeleri incelendiğinde Sinop’ta ilk 7 ay sonunda 17 şirketin kurulduğu ve bu şirketlerin toplam sermayesinin 1,46 milyon TL olduğu görülmektedir. Kastamonu 14 milyon TL ile 53 Çankırı 7,6 milyon TL ile 69 sırada yer almaktadır. Ülke genelinde ise kurulan 39.795 şirketin toplam 7,5 milyar TL değerinde sermayeye sahiptir. Bu noktada TR82 Bölgesi’nde yer alan illerde kurulan şirketlerin sermaye büyüklüklerinin diğer illere kıyasla oldukça geride kaldığı görülmektedir. 

Yatırım Teşvik Belgesi Performansı (Ocak – Temmuz, 2015)

2014 yılında Sinop ilinde planlanan yatırımlara ilişkin olarak hazırlanan yatırım teşvik belgesi sayısında yaşanan düşüş 2015 ilk yarısında da devam etmektedir. 2015 yılı Ocak-Temmuz döneminde Sinop ilinde toplam 4 adet yatırım teşvik belgesi hazırlanmıştır.

2014 yılının ilk 7 ayında çıkarılan toplam 5 teşvik belgesi için 154 kişilik istihdam öngörülürken, 2015 yılında ise 4 teşvik belgesinde toplam 78 kişilik istihdam hazırlanan belgelerde beyan edilmektedir. 

Yıl içerisinde gerçekleştirilmesi planlanan madencilik yatırımından ötürü 2015 yılı ilk yarısında hazırlanan teşvik belgelerinde beyan edilen sabit yatırım tutarı 26,1 milyon TL olup, geçen yıla göre %98 artış yaşanmaktadır. 

*2014 yılı Ekim ayındaki 85 milyon TL tutarındaki elektrik yatırımı grafikte yer almaktadır. 

Konut Satış Performansı (Ocak – Temmuz, 2015)

2015 yılındaki konut satışları ilk 7 ay sonunda son iki yıla kıyasla daha yüksek oranda seyretmeye devam etmektedir. TÜİK’ten alınan verilere göre, Sinop ilinde 2015 yılı başından itibaren hızla artan konut satışları Temmuz ayında 290 konut satışı ile bu yılki en yüksek rakamına ulaşmış, bu rakam 2013 ve 2014 yıllarındaki Temmuz ayı rakamlarına kıyasla daha yüksek olduğu görülmektedir. Artış hızının devam etmesi durumunda gelecek ay Sinop ilinde tüm zamanların en yüksek aylık konut satış rakamına ulaşılması beklenebilir.